*Burada kısaca dilbilgimizden bahsedeceğim.
Türkçe Dilbilgisi
Türkçe dil bilgisi veya dilbilgisi, Türkçeyi meydana getiren ses, kelime yapılışı, kelime hazinesi, anlam değişmeleri, cümle kuruluşu ve yapısı gibi öğeleri inceleyip kurallara bağlayan bilimdir.
Yazılı metinlere göre en eski Türkçe 6-10. yy. arasında Orhun ve Yenisey Anıtları'nın, Uygurca metinlerin bulunduğu dönemdedir. Bunların Göktürk dilini Vilhelm Thomsen 1893'de okudu. 11-15. yy. arasında Karahanlı, Harezm, Oğuz, Kıpçak ve 16-21. yy. arasında Osmanlı, Çağatay, Türkmen lehçeleriyle gelişen Türk dili, 19. yy.dan sonra Türkiye Türkçesi, Azeri Türkçesi, Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız lehçeleriyle gelişmiştir. Eski döneme ilişkin en önemli eser Kaşgarlı Mahmud'un Divanü Lugat-it Türk'üdür (1072). Türkiye Türkçesi Türkiye'de Anadolu ve Rumeli'de, Kırım, Kıbrıs, Irak, Suriye'de konuşulmaktadır.
Bazı Önemli Kurallar
-Fonetik bakımdan Türkçenin sesli harfleri iki kurala uyar: Büyük sesli uyumu, küçük sesli uyumu. İlk hece kalınsa sonraki kalın, inceyse sonraki de ince olduğunda büyük sesli uyumu, ilk hece düzse sonraki düz, yuvarlaksa sonraki de yuvarlak olduğunda küçük sesli uyumu. a-ı-o-u kalın, e-i-ö-ü incedir. a-e-ı-i düz, o-ö-u-ü yuvarlaktır.
-Eski Türkçede f, h, j sesleri yoktur.
-Türkçede sözcüklerde erkeklik, dişilik, nötrlük bulunmaz. Önek, harfi tarif yoktur. İki ünlü yan yana gelmez, arada bir sessiz olur. Arapçadan geçen sözcüklerdeki hemze ve ayın'ın sesleri yoktur. Sözcük sonunda b, c, d, g sesleri bulunmaz. Bir sözcükte üç ünsüz yan yana gelmez.
-Sözcük başında ğ sesi yer almaz. Sözcük, sonekli yapıdadır. İsim ve fiil köklerine ek getirilerek sözcük yapılır. Yeni sözcükler yapan eklere yapım ekleri, isim ve fiil çekimlerindeki eklere çekim ekleri denir. Çekim ekleri sona eklenir. Türkçede bir sözcük önce yapım eklerini sonra çekim eklerini alır, yani çekim ekinden sonra (birkaç istisna hariç) yapım eki gelmez. Çekim ekleri isimde çokluk, iyelik, soru, hal ekleridir. Fiilde şahıs, zaman, isimfiil, zarf ekleri çekim ekidir.
-Hiçbir dil yüzdeyüz arı değildir. Türk dili de tarihi içinde dini, felsefi, kültürel, ekonomik, bilimsel, teknik olarak yabancı dillerden sözcük almıştır.
-Türk dilinde cümlenin başında özne, sonunda yüklem bulunur. Nesne ve tamamlayıcılar (zarf, edat) ikincildir. Ek almayan isim yalındır. İsimler hem tekil hem çoğuldur. Kitap bilginin kaynağıdır demek Kitaplar bilginin kaynağıdır demekle aynıdır. Tamamlayıcılar sıfat ve zamirdir. Bunlar sayı, üleştirme, kesir, işaret, şahıs, soru ifade ederler. En çok kullanılan bağlaç -ki'dir.
Buradan sonra "Edebiyat Nedir?" adlı sekmeye basarak Türk Edebiyatını incelemeye başlayabilirsiniz.
|
