Nazım Birimi (Biçimi)     Nazım şekillerinde ölçü olarak kullanılan parçaya denir .     Şiir mısralardan oluşur. Mısraların kuruluşu, kümelenişi nazım birimini meydana getirir. Türk şiirinde; halk şiirinde ayrı, divan şiirinde ayrı nazım birimleri kullanılmıştır. 1940'lı yıllardan sonra da serbest nazım şekilleri denenmiş, bentler nazım birimi olmuştur.     İslamiyet öncesi Türk edebiyatında bir ölünün ardından duyulan acıyı anlatmak için söylenen sagu isimli şiirlerde ve aşk, doğa sevgisi, kahramanlık temalı koşuk ismi verilen şiirlerde nazım birimi dörtlüktür. İslamiyet etkisinde gelişen Türk halk edebiyatında dörtlük nazım birimi kullanılmaya devam edilmiştir. Millî edebiyat döneminde ve cumhuriyetin ilk 10-15 yılında da dörtlükler kullanılmıştır. Dörtlük, bir geleneğin devamıdır.     İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının ikinci kolu, divan edebiyatıdır. Bu edebiyat Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenmiş, zaman içinde millîlik kazanmış bir edebiyattır. Divan edebiyatı, şekil, konu, dil bakımından halk edebiyatından farklıdır. Bu edebiyatın nazım birimi beyittir. Az da olsa dörtlüklerle kurulan, ancak yabancı kaynaklı (Murabba gibi) şiirlere de rastlanır. a. Nazım Birimi Beyit Olan Nazım Şekilleri - Gazel : Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir. Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır. Gazelin ilk beytine Matla son beytine Makta en güzel beytine Beytü-l Gazel denir. Konu bütünlüğü yoktur. Her beyitte ayrı bir konu vardır. Konu olarak aşk, şarap ve güzellik işlenir. - Kaside : 33 ile 99 beyit arasında değişir. Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır. Kasideler genelde övgü şiirleridir. Dini konular ve övgü işlenir. > TEVHİD : Allah’ ın birliği ile ilgili şiirler. > MÜNACAAT : Allah’ a yalvarı yakarış şiirleridir. > NAAT : Hz. Muhammed’ in büyüklüğü ile ilgili şiirlerdir. > MEDHİYE : Devrin ileri gelenleri övülür. - Mesnevi : Konu olarak klasik halk hikayeleri ve destani konuların işlendiği her beyiti kendi arasında uyaklı nazım birimidir. aa – bb – cc – dd … dir. Beyit sayıları 25.000 e bile ulaşabilir. Konusu genelde aşktır. - Müstezat : Müstezat artık mısra anlamına gelir. Gazel gibidir. Aynı bile denilebilir. Kafiye düzeni ax – bx – cx – dx … dir. - Kıt’a : Genellikle iki beyitten oluşan şiirlerdir. Beyit sayısı bazen daha fazla olabilir. Kafiye düzeni genelde olduğu gibi aa – xa – xa – xa … dır. Kıt’a larda nükte, yergi ve fikir konuları işlenir. b. Nazım Birimi Dörtlük Olan Nazım Şekilleri - Rübia : Dört mısradan oluşan ve kendine özgü kuralları olan Rübia’ nın kafiye düzeni aaxa düzenindedir. Bu türde az sözle çok söz söylemek sanattır. Ömer Hayam - Tuyuğ : Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı 4 mısradan oluşan bir nazım biçimidir. Kafiye düzeni aaxa dır. Halk Edebiyatı mani’ nin Divan Edebiyatı karşılığıdır. - Murabba : Felsefe ve aşk konularını inceleyen bir nazım biçimidir. Kafiye düzeni aaaa – bbba – ccca dır. - Şarkı : Şarkılar bestelenmek için yapıldığından fazla uzun değildir. Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı nazım şekillerindendir. Değişmez konusu aşktır. - Musammat:  Musammatlar dört ya da daha fazla mısralı bentlerden oluşan şiirlerdir. murabba, muhammes, müseddes gibi türleri vardır. - Terkib-i Bent: Farklı uyaklara sahip birkaç bentten meydana gelen ve bentlerinin sonunda, uyakları aynı birer beyite sahip olan Divan edebiyatı şiir biçimidir. - Terci-i Bent: Terci-i bend, uyakları (kafiyeleri) gazel biçiminde düzenlenmiş "hane" adı verilen 5-10 beyitlik şiir parçalarının (genellikle 5-12 hane) "vasıta" denen ve sürekli yinelenen bir beyit ile birbirine bağlanmasından oluşan nazım biçimidir.